Het PHARMO Instituut bestaat dit jaar 20 jaar. Al twintig jaar gebruiken we data om te onderzoeken of geneesmiddelen in de dagelijkse praktijk hun klinische verwachting waarmaken.
Het is daarvoor nodig om patiënten als anoniem individu in de tijd te volgen op het gebruik van geneesmiddelen en daarmee geassocieerde goede of slechte uitkomsten. Men zou verwachten dat met de huidige ICT structuren dit nu beter gaat dan vroeger, maar niets is minder waar. Medicatiegegevens van patiënten zijn versplinterd geraakt over apotheken, politheken, ziekenhuisapotheken, internetapotheken, drogisterijen en particuliere ‘thuisbezorgers’. Een bijwerking van de marktwerking die het zeer lastig maakt om complete medicatiehistories te verzamelen voor onderzoek. Met de uitkomsten van zorg, bijvoorbeeld ziekenhuisopnames, is het al niet anders gesteld. Deze zijn verdeeld over algemene-, categorale- en academische ziekenhuizen, en specialistische en zelfstandige behandelcentra. Niet alleen voor de zorgverleners, maar ook voor onderzoekers wordt het steeds lastiger de aard en uitkomsten van behandelingen routinematig te bestuderen. Gelukkig is ons datamodel door de jaren heen robuust gebleken en nog steeds in staat data uit verschillende bronnen bij elkaar te rapen om hoogwaardig onderzoek te kunnen doen.
In 2019 zijn er diverse onderzoeken gedaan naar de relatie tussen het gebruik van geneesmiddelen en het ontstaan van kanker. We zijn er trots op dat één van onze medewerkers dit jaar is gepromoveerd op onderzoek naar de relatie tussen diabetes, diabetesmiddelen en kanker. Kanker wordt vaker waargenomen bij patiënten die diabetes hebben. Dr. Overbeek toonde aan dat de conclusie die door velen is getrokken, dat diabetespatiënten vaker kanker krijgen door het gebruik van oude dan wel nieuwe antidiabetica, onjuist is. Het duiden van de waargenomen verbanden in grote gegevensbestanden blijkt uitermate complex te zijn door allerlei verstorende factoren, maar ook door informatie die we niet weten zoals bijvoorbeeld de tijd die het duurt om kanker te ontwikkelen. De carcinogenese kan al vele jaren vóór start van het geneesmiddelengebruik zijn geïnitieerd en de gediagnosticeerde kanker tijdens gebruik onterecht toegewezen aan het geneesmiddel.
Ander onderzoek betrof de macrovasculaire complicaties bij diabetes, die ondanks alle inspanningen voor de behandeling van diabetes nog steeds vaker voorkomen bij diabetespatiënten vergeleken met niet-diabeten.
Deze en andere onderzoeksresultaten hebben we uitgelicht in dit jaarverslag. Het is slechts een greep uit alle onderzoeken die mogelijk zijn gemaakt door zorgverleners wiens data we hebben mogen gebruiken. We hopen nog jaren onderzoek met hen samen te doen met als streven deze onderzoeksresultaten weer terug te brengen naar de praktijk van alledag.
Wij willen onze deelnemende huisartsen, apothekers, klinisch chemici, ziekenhuisapothekers, zorggroepen, ketens en ziekenhuizen langs deze weg bedanken voor het vertrouwen dat zij in ons stellen. Zonder de medewerking van alle aangesloten zorgverleners was ons onderzoek niet mogelijk geweest. Daarnaast willen wij alle onderzoekers en andere stakeholders bedanken voor hun bijdrage aan ons onderzoek.
Namens alle medewerkers wensen wij u veel leesplezier.
Lees het jaarverslag hier.
Prof.dr. R.M.C. Herings
Drs. E.J. de Graag